Λε Κορμπιζιέ

(Le Corbusier, Λα Σo-ντε-Φον 1887 – Ροκμπρίν-Καπ-Μαρτέν, Κυανή Ακτή 1965). Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του γαλλικής καταγωγής Ελβετού αρχιτέκτονα, ζωγράφου και πολεοδόμου Σαρλ-Εντουάρ Ζανερέ (Charles-Édouard Jeanneret). Ήδη από πολύ νεαρή ηλικία ήρθε σε επαφή με τις κυριότερες σύγχρονες προσωπικότητες και τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του. Πρώτος δάσκαλός του (1900-7) υπήρξε ο Σαρλ Λ’ Επλατενιέ· αργότερα, ο Λ.Κ. συνδέθηκε με τον Τονί Γκαρνιέ, τον Ογκίστ Περέ (1907) και τον Πέτερ Μπέρενς (1908-9). Πρώτο έργο του υπήρξε ο σχεδιασμός της κατοικίας Ντομινό (1914). Το 1919 ίδρυσε με τον Αμεντέ Οζανφάν το περιοδικό Esprit Nouveau (Νέο Πνεύμα) και το 1922 συνεργάστηκε με τον εξάδελφό του, επίσης αρχιτέκτονα, Πιερ Ζανερέ. Το ίδιο έτος παρουσίασε στο Φθινοπωρινό Σαλόν ένα πολεοδομικό σχέδιο για μία πόλη τριών εκατομμυρίων κατοίκων. Η σημασία των τριών αυτών γεγονότων καταδεικνύει τους τρεις παράλληλους δρόμους, στους οποίους ο Λ.Κ. ανέπτυξε τη δραστηριότητά του. Ο προβληματισμός του ήταν η πραγματοποίηση ενός τύπου κατοικίας προσαρμοσμένου στις σύγχρονες απαιτήσεις, με τη βοήθεια των νέων τεχνικών υλικών και της μεγαλύτερης δυνατής τυποποίησης. Άλλωστε, υπήρξε ο πρώτος που διατύπωσε τον όρο machine à habiter (= μηχανή για κατοίκηση), με τον οποίο εννοούσε τη σύγχρονη κατοικία. Οι κατοικίες Ντομινό, Σιτροάν (1920), το Οικιστικό κύτταρο του περιπτέρου του Νέου Πνεύματος (1925) και η κατοικία Λουσέρ (1928) αποτελούν ισάριθμες λύσεις του προβλήματος και αντιπροσωπεύουν έναν νέο τύπο κατοικίας, κατασκευαζόμενο εν σειρά, στην οποία τόσο η διάταξη και οι διαστάσεις των χώρων όσο και η επίπλωση έχουν γίνει με βάση τις έρευνες των νέων μέτρων («σε ανθρώπινη κλίμακα») που κατέληξαν στον καθορισμό του Μοντιλόρ (1949), δηλαδή ενός ιδανικού ανθρώπινου μέτρου, στις αναλογίες του οποίου και μόνο πρέπει να προσαρμόζεται η κατοικία. Η εφαρμογή των απόψεων του για το Μοντιλόρ και την κατοικία απεικονίζεται στην γνωστή πολυκατοικία της Μασσαλίας, που χτίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (1946-52). Εκτός από αυτές τις κατοικίες-τύπους, ο Λ.Κ. δημιούργησε και πολυτελέστερες κατοικίες, όπως την έπαυλη Σαβουά (1929), στις οποίες μεταχειρίστηκε στοιχεία από τις κατοικίες εν σειρά. Στη ζωγραφική, η αγάπη του για τις καθαρές και γεωμετρικές μορφές κατέστησαν τον Λ.Κ. έναν από τους κυριότερους εκπροσώπους της καθαρής τέχνης, ενός ρεύματος που προήλθε από τον κυβισμό και άντλησε τη θεματολογία του από τα απλά αντικείμενα. Τα περιγράμματα είναι ενωμένα με συνεχή γραμμή και θυμίζουν τις γραμμές διαχωρισμού των χώρων στα σχέδια των κατοικιών του Λ.Κ. Η ζωγραφική των τελευταίων χρόνων της ζωής του αναπτύχθηκε περισσότερο με τη συνεργασία κυρίως του βιοτέχνη Σαβινά, ο οποίος κατασκεύασε ξύλινα γλυπτά από τους πίνακές του (1945 και έπειτα), καθώς και των εργαστηρίων της Ομπισόν και του Φελετέ, οι οποίοι κατασκεύασαν χαλιά τοίχων εμπνευσμένα από τη ζωγραφική του (1948 και έπειτα). Στην πολεοδομία, ο Λ.Κ. μελέτησε τη δυνατότητα δημιουργίας της πόλης της μηχανικής εποχής. Βασικές αρχές όλων των πολεοδομικών σχεδίων του, τόσο των θεωρητικών (σχέδιο πόλης τριών εκατομμυρίων κατοίκων, 1922· La Ville Radieuse [= Πόλη που ακτινοβολεί], 1930) όσο και των πρακτικών, εφαρμοσμένων σε διάφορες πόλεις (Αλγέρι, Σεν-Ντιε), είναι η αύξηση της πυκνότητας του πληθυσμού, ο διαχωρισμός του εμπορικού κέντρου (αποτελούμενο από καρτεσιανούς ουρανοξύστες) από το αμιγώς αστικό τμήμα και από το βιομηχανικό κέντρο, καθώς και η διευθέτηση της κυκλοφορίας ανάλογα με τον τύπο των οχημάτων (θεωρία των 7 V). Το μόνο πολεοδομικό σχέδιο του Λ.Κ. που πραγματοποιήθηκε ολοκληρωτικά ήταν αυτό της πόλης Σαντιγκάρ στην Ινδία (1950), μία χώρα στην οποία μελέτησε επίσης και κατασκεύασε σημαντικά δημόσια κτίρια. Η απλότητα και η λειτουργικότητα των έργων του Λ.Κ. τον κατέστησαν μία από τις θεμελιώδεις μορφές της αρχιτεκτονικής του 20ού αι. Σπουδή του Λε Κορμπιζιέ για ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο του Αλγερίου, από μία σειρά μελετών που έλαβαν χώρα από το 1932 έως το 1940, χωρίς ωστόσο να πραγματοποιηθούν. «Αρμπαλέτ I», ένας χαρακτηριστικός ζωγραφικός πίνακας του Λε Κορμπιζιέ. Σκίτσο της Ακρόπολης της Αθήνας, έργο του Λε Κορμπιζιέ, που πραγματοποίησε στη διάρκεια επίσκεψής του στην ελληνική πρωτεύουσα. Στο περίφημο παρεκκλήσι της Νοτρ Νταμ ντι Ο, στο Ρονσάν της Γαλλίας, ο Λε Κορμπιζιέ χρησιμοποίησε διάφορα κατασκευαστικά στοιχεία και κατόρθωσε να πλάσει τον χώρο με το λεπτό παίξιμο των γραμμών και κατά τις απαιτήσεις εκείνου που ο ίδιος αποκαλούσε «ακουστική του τοπίου».